آموزش و پرورش، بنیان توسعه هر کشور است و نقش تعیینکنندهای در آیندهی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع دارد. در سال ۱۴۰۴، با توجه به تغییرات گسترده در نظامهای آموزشی دنیا، بررسی تفاوتها و شباهتهای سیستم آموزش در ایران و ارمنستان اهمیت فراوانی پیدا کرده است. این مقایسه نهتنها برای مهاجران ایرانی که قصد تحصیل یا اقامت در ارمنستان دارند مفید است، بلکه برای خانوادههایی که به دنبال کیفیت بهتر آموزشی برای فرزندانشان هستند نیز ارزشمند خواهد بود. در این مقاله، تلاش میکنیم با نگاهی دقیق و علمی، تفاوتهای سیستم آموزشی دو کشور ایران و ارمنستان را بررسی کرده و در پایان، جمعبندی روشنی ارائه دهیم.
ساختار کلی نظام آموزشی
آموزش در ایران
سیستم آموزشی ایران شامل سه مقطع اصلی است:
-
ابتدایی: از پایه اول تا ششم
-
متوسطه اول: از هفتم تا نهم
-
متوسطه دوم: از دهم تا دوازدهم
پس از پایان دوره متوسطه، دانشآموزان برای ورود به دانشگاه باید در آزمون سراسری یا همان کنکور شرکت کنند. محتوای آموزشی بیشتر متمرکز بر مباحث نظری است و مهارتآموزی کمتر مورد توجه قرار میگیرد.
آموزش در ارمنستان
در ارمنستان، نظام آموزشی به سبک اروپایی طراحی شده است و سه سطح اصلی دارد:
-
مدرسه ابتدایی: از ۶ تا ۱۰ سالگی
-
مدرسه میانی: از ۱۰ تا ۱۵ سالگی
-
مدرسه دبیرستانی: از ۱۵ تا ۱۸ سالگی
دانشآموزان پس از پایان دورهی دبیرستان میتوانند وارد دانشگاه شوند. در ارمنستان توجه ویژهای به مهارتهای عملی، زبانهای خارجی و فناوری وجود دارد که آن را از سیستم ایران متمایز میکند.
محتوای درسی و برنامه آموزشی
ایران
محتوای درسی در ایران بیشتر مبتنی بر کتب درسی رسمی وزارت آموزش و پرورش است. دروس ریاضی، علوم تجربی، ادبیات فارسی، دینی و تاریخ، سهم اصلی را دارند. هرچند در سالهای اخیر برنامههایی برای توسعهی مهارتهای زندگی و آموزشهای کارآفرینی اضافه شده، اما همچنان محوریت آموزش نظری باقی مانده است.
ارمنستان
برنامههای درسی ارمنستان ترکیبی از علوم پایه، هنر، زبان و مهارتهای فنی است. دانشآموزان علاوه بر زبان ارمنی، زبان انگلیسی و روسی را نیز در مدارس یاد میگیرند. این رویکرد باعث میشود دانشآموزان در آینده برای ادامه تحصیل در اروپا یا ورود به بازار کار بینالمللی آمادگی بیشتری داشته باشند.
نقش فناوری در آموزش
ایران
با وجود پیشرفتهایی در زمینهی هوشمندسازی مدارس، همچنان بسیاری از مدارس ایران به شکل سنتی اداره میشوند. استفاده از اینترنت و ابزارهای دیجیتال در آموزش عمومی محدود است و بیشتر در مدارس غیرانتفاعی یا خاص دیده میشود.
ارمنستان
در ارمنستان، استفاده از فناوریهای نوین آموزشی مانند کلاسهای آنلاین، تابلوهای هوشمند و اپلیکیشنهای یادگیری بسیار رایج است. پس از همهگیری کرونا، بسیاری از مدارس این کشور بهطور کامل به آموزش دیجیتال مجهز شدند.
روشهای ارزشیابی
ایران
روش اصلی ارزشیابی در ایران بر پایه امتحانات پایانی و آزمونهای کتبی است. آزمون سراسری (کنکور) نیز نقش تعیینکنندهای در مسیر آینده دانشآموزان دارد و بسیاری از خانوادهها و دانشآموزان را درگیر فشار روانی میکند.
ارمنستان
در ارمنستان، ارزشیابی بهصورت مستمر انجام میشود و بر عملکرد کلاسی، پروژهها، فعالیتهای گروهی و امتحانات میانترم تکیه دارد. این رویکرد باعث کاهش استرس و افزایش انگیزه یادگیری میشود.
جایگاه معلمان و کیفیت آموزش
ایران
معلمان در ایران از جایگاه اجتماعی خوبی برخوردارند، اما محدودیتهای مالی و مشکلات اقتصادی باعث کاهش انگیزه در بخشی از بدنهی آموزشی شده است. همچنین حجم بالای دانشآموزان در کلاسها کیفیت آموزش را پایین میآورد.
ارمنستان
در ارمنستان، معلمان نهتنها وظیفه آموزش بلکه پرورش مهارتهای اجتماعی و فردی دانشآموزان را نیز برعهده دارند. کلاسها جمعیت کمتری دارند و امکان توجه بیشتر به دانشآموزان فراهم است.
دانشگاهها و آموزش عالی
ایران
ایران دارای دانشگاههای بزرگی همچون دانشگاه تهران، شریف و امیرکبیر است که در سطح منطقه شهرت بالایی دارند. با این حال، ورود به این دانشگاهها نیازمند عبور از سد کنکور است که برای بسیاری از دانشآموزان دشوار محسوب میشود.
ارمنستان
دانشگاههای ارمنستان بهویژه دانشگاه دولتی ایروان و دانشگاه پزشکی ایروان، مقصد بسیاری از دانشجویان بینالمللی از جمله ایرانیان هستند. پذیرش در این دانشگاهها سادهتر از ایران است و نیازی به کنکور ندارد، بلکه بیشتر بر سوابق تحصیلی و انگیزهنامه تمرکز میشود.
شباهتها و تفاوتها
-
شباهتها: هر دو کشور بر آموزش علوم پایه، زبان مادری و تاریخ تأکید دارند. همچنین، تحصیلات ابتدایی و متوسطه در هر دو کشور اجباری است.
-
تفاوتها: ایران بر آموزش نظری و آزمونمحور تمرکز دارد، در حالی که ارمنستان به مهارتآموزی و چندزبانه بودن توجه بیشتری نشان میدهد. نظام آموزشی ارمنستان از نظر فناوری و روشهای نوین تدریس نیز پیشرفتهتر از ایران است.
نتیجهگیری
با توجه به بررسیهای انجامشده، میتوان گفت سیستم آموزش ایران و ارمنستان هر کدام دارای نقاط قوت و ضعف خاص خود هستند. ایران از نظر عمق محتوای نظری و ساختار گسترده دانشگاهی قوی عمل کرده است، اما همچنان با چالشهایی همچون فشار کنکور، کمبود تجهیزات آموزشی و تمرکز بیش از حد بر محفوظات مواجه است. در مقابل، ارمنستان با تأکید بر مهارتآموزی، استفاده از فناوریهای روز و آموزش چندزبانه توانسته است زمینهی مناسبی برای پرورش دانشآموزان در مسیر جهانی شدن فراهم کند.
اگر شما یا خانوادهتان در فکر مهاجرت تحصیلی به ارمنستان هستید، آشنایی دقیق با تفاوتهای آموزشی این کشور با ایران میتواند راهنمای ارزشمندی باشد. پیش از انتخاب مسیر، پیشنهاد میکنیم با مشاوران متخصص در حوزه مهاجرت و آموزش مشورت کنید تا بتوانید بهترین تصمیم را برای آینده فرزندان خود بگیرید.